(တအာင္း)ပေလာင္ ေတာင္ပိုင္နယ္ကို အစဥ္အဆက္အုပ္ခ်ဳပ္လာေသာ ေစာ္ဘြားမ်ား

တအာင္း (ပေလာင္)ေတာင္ပုိင္နယ္ကုိ အစဥ္အဆက္ ရုိးရာမပ်က္ အုပ္ခ်ဳပ္လာေသာ ေစာ္ဘြားမ်ားအနက္၊ ပုဂံေခတ္က အုပ္ခ်ဳပ္လာေသာ ေစာ္ဘြားမ်ားကုိ မသိရေသာ္လည္း မုဆုိးဆ်က္ အေလာင္း မင္းတရား လက္ထက္ေတာ္မွ၍ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာပုိင္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ ျပည္ေထာင္စု သမတ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အထိ အစဥ္အဆက္ ရုိးရာမပ်က္ အုပ္ခ်ဳပ္လာေသာ ေစာ္ဘြားမ်ားမွာ-

၁။ ဒေဒြးဖ။
၂။ ဖခြန္ျမ။
၃။ ဖခြန္ဆုိင္။
၄။ ဖေဒြးေတာ္။
၅။ ဖလြယ္လ်ဳိ။
၆။ ဖခြန္က်ိန္မိန္း။
၇။ ဖခြန္ေဆ။
၈။ ခြန္တန္မိန္း။
၉။ ဖကန္ခြန္ဆိင္ရဲ (ေခၚ)ခြန္ဆာ။
၁၀။ ခြန္က်န္။
၁၁။ ေအာင္ဆာ။
၁၂။ ခြန္ကြန္း။
၁၃။ ခြန္ခမ္းမိန္း။
၁၄။ ခြန္ခမ္းတန္မိန္း။
၁၅။ ခြန္ဆင္အြမ္ (ၾကက္သေရေဆာင္ ေရႊစလြယ္ရမင္း)။
၁၆။ ခြန္ပန္းစိန္ (မဟာသေရစည္သူ)

မင္းတုံးမင္းတရားလက္ထက္ “ခြန္က်န္” ပုန္ကန္ထၾကြေသာေၾကာင့္ ရာထူးမွ ခ်ၿပီး၊ “ေအာင္ဆာ” ကုိ ေစာ္ဘြားခန္႔ထားေလသည္။ ေစာ္ဘြားရာထူးက် “ခြန္က်န္” သည္ မႏၱေလး၌ အခ်ဳပ္ခံေနရစဥ္၊ ကြယ္လြန္အနိစၥ ေရာက္ေလသည္။

သကၠရာဇ္ ၁၂၃၀ ျပည့္ႏွစ္၊ ေအာင္ဆာကုိ “ခြန္ကြန္း”က လုပ္ႀကံ၍ ေစာ္ဘြားရာထူးကုိ လုယူၿပီး၊ ျမန္မာဘုရင္ကုိ ႏွစ္စဥ္ပ႑ာေတာ္မ်ား ဆက္သြင္း၍ ၊ သင့္တင့္စြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေနေလသည္။

သကၠရာဇ္ ၁၂၃၉ ခုႏွစ္၊ “ခြန္ကြန္း” ကြယ္လြန္၍၊ ေနာင္ေတာ္ “ခြန္ခမ္းမိန္း” ေစာ္ဘြားရာထူးဆက္ခံရာ၊ ေနာင္အခါ ၿမဳိ႕ရြာနယ္ပယ္အေရး မရႈပ္ေထြးေစရန္၊ ျမန္မာဘုရင္က စစ္ကဲႀကီး ဦးဖဲႏွင့္ ေစာ္ဘြားေဆြေတာ္ မ်ဳိးေတာ္ထဲမွ သုဓမၼာဆရာေတာ္ ပေလာင္ဘုန္းေတာ္ႀကီးတပါးကုိ တြဲဖက္အုပ္ခ်ဳပ္ေစေလသည္။

ျမန္မာဘုရင္က ေတာင္ပုိင္နယ္ကုိ တြဲဖက္အုပ္ခ်ဳပ္ေစသည္မွာ ေစာ္ဘြားႀကီး “ခြန္ခမ္းမိန္း” လက္ထက္သည္ ပဌမအႀကိမ္ျဖစ္ေလ၏။

၁၂၄၇ ခုႏွစ္၊ တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ေက်ာ္ ၈ ရက္ေန႔ ျမန္မာဘုရင္ႏွင့္ ႏုိင္ငံေတာ္အလုံးကုိ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ သိမ္းယူၿပီးေနာက္ ၁၂၄၉ ခုႏွစ္၊ တေပါင္းလ၌ (Colonel Sladen) ကာနယ္စေလဒင္၊ (Ser Arther White) ဆာအာသာ၀ႈိက္၊ (Mr. Berzet) မစၥတာ ဘားဇက္အစရွိေသာ ၿဗိတိသွ်စစ္ဗုိလ္ႀကီးမ်ား ကြပ္ကဲ၍ အဂၤလိပ္စစ္တပ္မ်ားခ်ီတက္ေစၿပီး၊ ေတာင္ပုိင္းရွမ္းျပည္၊ ေညာင္ေရႊနယ္ “မုိင္းေသာက္” ၿမဳိ႕တြင္ စစ္စခန္းခ်၍ ေစာ္ဘြား၊ ၿမဳိ႕စား၊ ေငြခြန္ေတာ္မွဴးတုိ႔အား ၿဗိတိသွ် အလံေတာ္ေအာက္၊ ၀င္ေရာက္ရန္ သစၥာေတာ္ရည္တုိက္ေသာအခါ၊ “ခြန္ခမ္းမိန္း”သည္ မုိင္းေသာက္ၿမဳိ႕သုိ႔ လာေရာက္ သစၥာေတာ္ရည္ေသာက္ ျခင္းမျပဳသည္သာမက၊ ငါတုိ႔အရွင္ ျမန္မာဘုရင္ႏွင့္ ထီးနန္းကုိ ျပန္လည္ တုိက္ခုိက္ယူမည္ဟူေသာ စိတ္ဓါတ္ႏွင့္ ေတာင္ပုိင္နယ္သုိ႔ ခ်ီတက္လာေသာ ၿဗိတိသွ်စစ္တပ္ကုိ ဆီးႀကဳိခုခံတုိက္ေလသည္၊ သုိ႔ရာတြင္ အေရးမသာ၍ တိမ္းေရွာင္ရေလသည္။သားေတာ္ “ခြန္ခမ္းတန္မိန္း”က အေရးၿပီးေျပာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေသာေၾကာင့္၊ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ကလည္း လုိက္ေရာ၍ တုိက္ပြဲကုိ ရပ္စဲၿပီး၊ “ခြန္ခမ္းတန္မိန္း” ကုိ ပင္ ေစာ္ဘြားရာထူး ခန္႔အပ္ေလသည္။ အာဇာနည္ ေစာ္ဘြားႀကီး “ခြန္ခမ္းမိန္း” ကား၊ သာသနာ့ေဘာင္အတြင္းသုိ႔ ၀င္ေရာက္ထမ္းေဆာင္ကာ အသက္ထက္ဆုံး ေနထုိင္သြားေတာ့၏။

၁၂၅၈ ခုႏွစ္၊ “ခြန္ခမ္းတန္မိန္း” ကြယ္လြန္၍ သားေတာ္ “ခြန္ဆင္အြမ္” ေစာ္ဘြားရာထူးဆက္ခံေလသည္။ ၄င္းေစာ္ဘြားႀကီး လက္ထက္၊ ေရွးအခါက လား၀န္တင္၊ ႏြား၀န္တင္မ်ားႏွင့္ ကူးလူးဆက္ဆံ သြားလာ ေရာင္း၀ယ္ေနရေသာ သီေပါနယ္၊ ေက်ာက္မဲၿမဳိ႕ႏွင့္ နမ္႔ဆန္ၿမဳိ႕ကုိ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္း စတင္ေဖါက္လုပ္ ေစေလသည္။

၁၉၁၂ ခုႏွစ္၊ ႏွစ္ဦး အစေလာက္ကစတင္ ေဖါက္လုပ္ေစရာ ၁၉၂၄ ခုႏွစ္၊ ေအာင္ျမင္ၿပီးစီး၍ ဖုိ႔ေမာ္ေတာ္ကားမ်ား စတင္သြားလာၾကသည္။ ပညာေရးကုိ အထူး အားေပးေတာ္မူသည့္ အေလ်ာက္ ျမန္မာဘာသာ အလယ္တန္းေက်ာင္း ဖြင့္လွစ္ရန္ ႀကဳိးစားရာ ေအာင္ျမင္စြာ ဖြင့္လွစ္ႏုိင္ခဲ႔ေပသည္။ ၿဗိတိသွ်အစုိးရက ေစာ္ဘြားႀကီးအား ၾကက္သေရေဆာင္ ေရႊစလြယ္ရမင္း ဘြဲ႕တံဆိပ္ကုိ ခ်ီးျမွင့္ေလသည္။

ေစာ္ဘြားႀကီး “ခြန္ဆင္အြမ္” သည္ ပေလာင္အမ်ဳိးသမီး မဟာေဒ၀ီ အျပင္၊ မႏၱေလးၿမဳိ႕သူ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီး ေဒၚညႊန္႔ႏွင့္ ေဒၚခင္သက္ (ေခၚ) ေဒၚခင္ခင္တုိ႔ ညီအစ္မကုိ မဂၤလာေဒ၀ီ၊ ရတနာေဒ၀ီ တင္ေျမွာက္ရာ၊ ၄င္းတုိ႔မွ ပါြးစီးလာေသာ သား၊ သမီး၊ ေျမး ျမစ္မ်ား ေတာင္ပုိင္နယ္တြင္ မ်ားစြာရွိေလသည္။ ၁၂၈၉ ခုႏွစ္၊ “ခြန္ဆင္အြမ္” ကြယ္လြန္၍ ပေလာင္ မဟာေဒ၀ီမွ ဖြားျမင္ေသာ သားေတာ္ “ခြန္ပန္းစိန္” ေစာ္ဘြားရာထူးကုိ ဆက္ခံေလသည္။

၄င္းလက္ထက္ ေစာ္ဘြားႀကီး “ခြန္ဆင္အြမ္”ႀကဳိးစား ေဆာင္ရြက္ခဲ႔ေသာ ျမန္မာဘာသာသင္ အလယ္တန္းေက်ာင္းကုိ အဂၤလိပ္-ျမန္မာ ႏွစ္ဘာသာသင္ အလယ္တန္း ေက်ာင္းအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိေအာင္ ႀကဳိးစားေဆာင္ရြက္ရာ ေအာင္ျမင္ခဲပၿပီး၊ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ အလယ္တန္းေက်ာင္းမ် အထက္တန္းေက်ာင္း အျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ႔ေပသည္။ ဆရာ ၆ ေယာက္၊ ဆရာမ ၆ ေယာက္ျဖင့္ သင္ၾကားပုိ႔ခ်လ်က္ရွိရာ၊ ယခုအခါ ေက်ာင္းသား ဦးေရမွာ ၈၀၀ ေက်ာ္မွ် ရွိေပသည္။ တကၠသုိလ္၀င္ က်ာင္းသား ဦးေရ ခန္႔မွန္းေျခ ၁၆ ေယာက္ရွိသည္ဟု သိရိွရသည္။

ေစာ္ဘြားႀကီး ခြန္ပန္းစိန္ လက္ထက္ ပညာေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေတာင္ပုိင္နယ္တြင္ မူလတန္း ေက်ာင္းေပါင္း ၂၇ ေက်ာင္း ဖြင့္လွစ္ေစ၍ ပညာ သင္ၾကားေပးေနသည့္အျပင္ အခ်ဳိ႕ရပ္ရြာမ်ား၌ အစုိးရ အေထာက္အပံ့ ခ်က္ျခင္းမရေသးမီ ရပ္ရြာက တည္ေထာင္ေသာ ေက်ာင္းႏွင့္ ဆရာ၊ ဆရာမ လခကုိ ရပ္ရြာက ပညာ ပါရမီအျဖစ္ ေပးေနေသာ ေက်ာင္းေပါင္း ၁၀ ေက်ာင္းမွ် ရွိေပသည္။

အစုိးရ အသိအမွတ္ျပဳေသာ ေက်ာင္းမ်ားပင္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ေက်ာင္းသား ဦးေရမ်ား၍ ဆရာ မလုံေလာက္ေသာေၾကာင့္ သက္ဆုိင္ရာ ရပ္ရြာ ေကာ္မီတီမ်ားက ဆရာကုိ ရွာေဖြငွါးရမ္းကာ ရပ္ရြာပညာေရး ရံပုံေငြျဖင့္ လစာေထာက္ပံ႔ ခန္႔ထားေသာ ဆရာ၊ ဆရာမေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္မွ်ရွိသည္။ ၄င္းေစာ္ဘြားႀကီး လက္ထက္ နမ့္ဆန္ၿမဳိ႕မွ ၃၁ မုိင္ ေ၀းေသာ သီေပါး-နမၼတူ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းရွိ “ပန္လုံ” ၿမဳိ႕ကုိ ေမာ္ေတာ္ကားလ္း ေဖါက္လုပ္ေစ၍ ကုန္သည္မ်ား ကူးလူးဆက္ဆံ ေဖါက္ကားေရာင္း၀ယ္ႏုိင္ရန္ လမ္းဖြင့္ေပးေလသည္။ ပန္လုံမွ သီ်ေပါသုိ႔ ၁၈ မုိင္ ေ၀းရာ၊ သီေပါႏွင့္ နမ္႔ဆန္ ၄၉ မုိင္ေ၀းသည္။

ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးအၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ေညာင္ေရႊေစာ္ဘြား၊ သိနၷီေစာ္ဘြား၊ လဲခ်ားေစာ္ဘြား၊ မုိင္းပြန္ေစာ္ဘြား၊ သမခမ္း ေစာ္ဘြားႏွင့္ သထုံ ကုိယ္စားလွယ္ေတာ္တုိ႔အျပင္ လူထုဘက္မွ ဦးၾကာပု၊ ဦးတင္ဧ ေစာရိပ္ဖ၊ ဦးထြန္းျမင့္၊ ဦးခြန္ထီး ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္မ်ားဘက္မွ ဆမားဒူ၀ါဆင္၀ါးေနာင္၊ ဒူ၀ါေဇာ္ရစ္၊ မစၥတာ ဒိန္ရာတန္၊ မစၥတာေဇာ္လ၊ မစၥတာလဘန္ဂေရာင္း၊ ဒူ၀ါေဇာ္လြန္း၊ ခ်င္းေခါင္းေဆာင္မ်ားဘက္မွ ဦးထြမ္မုံ၊ ဦးေလာင္ဇာခြပ္၊ ဦးက်ီနန္းတုိ႔ႏွင့္အတူ ေစာ္ဘြားႀကီး ခြန္ပန္းစိန္သည္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ပုိင္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ ျပည္ေထာင္စု သမတ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ ျဖစ္ေျမာက္ေရး အေျခခံ ကမၻာေက်ာ္ “ပင္လုံစာခ်ဳပ္” ႀကီးကုိ ၁၉၄၇ ခု၊ ေဖေဖၚ၀ါရီလ ၁၂ ရက္ေန႔တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ႔သည္။ ျပည္ေထာင္စု တည္တံ႔ခုိင္ၿမဲေရးကုိ အထူး ႀကဳိးပမ္းေဆာင္ရြက္ေသာ ေတာင္တန္းနယ္ ေရွ႕တန္းေခါင္းေဆာင္ပုဂၢဳိလ္မ်ားတြင္ တဦးတပါအ၀င္ျဖစ္သည္ကုိ အေၾကာင္းျပဳ၍ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ အစုိးရက ေစာ္ဘြားႀကီးအား “ဟာသေရစည္သူ” ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ကုိ ခ်ီးျမွင့္ေလသည္။