တအာင္းရိုးရာစားေသာက္ဖြယ္ရာမ်ား

ပေလာင္(တအာင္း) လူမ်ဳိးမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ တစ္ေန႔လွ်င္ ထမင္းသံုးနပ္ စားသံုးေလ့ရွိၾကပါသည္။ စားေသာက္ခ်ိန္ကိုမူ အလုပ္ရွိခ်ိန္ေပၚမူတည္ၿပီး စားသံုးၾကပါသည္။ ပံုမွန္ခ်ိန္၌ မနက္စာကို ၆နာရီတြင္ စားေလ့ရွိၿပီး ေရႊဖီခ်ိန္တြင္မူ လက္ဖက္ျခံသို႔ေစာေစာသြားရေသာေၾကာင့္ မနက္ ၄နာရီခြဲ မွ ၅နာရီအတြင္း စားေသာက္ၾကပါသည္။

ေန႔လည္စာကို ေန႔လည္ ၁၂ နာရီမွ ၁ နာရီအထိ စားေလ့ရွိၾကပါသည္။ ညေနစာကို လက္ဖက္ၿခံ၊ ေတာင္ယာမွ ညေန ၆ နာရီခြဲမွ ၇နာရီအထိ ျပန္လာေလ့ရွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ညေနစာကို ည ၈ နာရီမွ ၉ နာရီအခ်ိန္တြင္ စားေလ့ရွိပါသည္။ ေရႊဖီဦးခ်ိန္မဟုတ္သည့္ အခါမ်ဳိးတြင္ မနက္စာကို ပံုမွန္ ၆ နာရီ စားေလ့ရွိပါသည္။ ဆန္ကို ေတာင္ယာ၊ လယ္ယာမွထြက္ေသာ ဆန္ကိုစားသံုးသည့္အျပင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဗမာဆန္ကိုလည္း ဝယ္စားၾကပါသည္။

ပေလာင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ အသား၊ ငါးဟင္းကို အၿမဲတမ္း စားေလ့မရွိဘဲ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဟင္းသီးဟင္းသီးရြက္မ်ား ကို စားေလ့ရွိၾကပါသည္။ အသား၊ ငါးသည္ ေတာင္ေပၚ တြင္ ရွားပါးေသာ အစားအစာ မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ၾကက္၊ ဝက္၊ ဘဲတို႔ကိုလည္း စားရန္အတြက္ ေမြးျမဴးထားျခင္းမရွိေပ။ အခ်ဳိ႔ေသာအိမ္တြင္ အနည္း အက်ဥ္းေလာက္ ေမြးျမဴထားျခင္းရွိပါသည္။ နမ့္ဆန္ၿမိဳ႔နယ္ရွိေသာ ပေလာင္ေက်းရြာမ်ားတြင္ ဝက္ကိုလံုးဝမေမြးၾကေပ။ ေမြးလွ်င္လည္း ဝက္ေသတတ္ သည္။ မိသားစုခိုက္တတ္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။

ဒါေၾကာင့္ အသား၊ ငါးတို႔ကို တခါတေလ တစ္လလွ်င္တစ္ႀကိမ္ စားသံုးေလ့ရွိပါသည္။ တခ်ဳိ႔ေသာ ၿမိဳ႔တြင္ ဥပမာ နမ့္ခမ္းၿမိဳ႔နယ္၊ ကြက္ခုိင္၊ နမ့္ဖက္ကာ၊ မိုင္းဝီးတို႔သည္ ၅ရက္ တေစ်းရွိၾကပါသည္။ ၅ ရက္တေစ်းရွိလွ်င္ ပေလာင္ျပည္သူလူထုမ်ား လိုအပ္ေသာ အေျခာက္ဟင္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ဝယ္ထားေလ့ရွိ ၾကပါသည္။ နမ့္ဆန္ၿမိဳ႔နယ္တြင္ ၅ရက္တေစ်းမရွိပါ။ လိုအပ္လွ်င္ လိုအပ္သလိုၿမိဳ႔ျပန္ၿပီး ေစ်းဝယ္ၾကပါသည္။ ၿမိဳ႔ႏွင့္အလွမ္းေဝးကြာေသာ ေက်းရြာတြင္ တစ္လလွ်င္တစ္ႀကိမ္ ၿမိဳ႔တက္ၾကပါသည္။ စားဝတ္ေနေရးအေပၚ မူတည္ၿပီးလည္း ေစ်းဝယ္ထြက္ေလ့ရွိၾကပါသည္။

ဟင္းသီးဟင္းရြက္ကိုလည္း ဝယ္စရာမလိုဘဲ ၿခံထဲတြင္ ရာသီအလိုက္စိုက္ပ်ဳိးၾကပါသည္။  စိုက္ပ်ဳိးသည့္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားမွာ မုန္ညင္း၊ ေဂၚဖီပန္း၊ ေဂၚဖီထုတ္၊ ခ်ဥ္ေပါင္၊ ငရုပ္သီးစိမ္း၊ ဂ်င္း၊ ဂ်ဴးျမစ္၊ စပါးလင္၊ ရံုးပတီသီး၊  ပဲေတာင့္၊ ပဲေတာင့္ရွည္၊ ပဲလိပ္ျပာ၊ တရုတ္ပဲသီး၊ ေရႊဖရံုသီး၊ ဖရံုၫြန္႔၊ ေက်ာက္ဖရံုသီး၊ ေဂၚရခါးသီးႏွင့္ ေဂၚရခါးၫြန္႔၊ သခြါးသီး၊ ခဝဲသီး၊ ပဲေစာင္းလ်ားသီး၊ ၾကက္ဟင္းခါးသီး၊ ခရမ္းခါးသီး၊ ဘူးသီး၊ ေျပာင္းဖူး၊ မွ်စ္၊ မွ်စ္ခ်ဥ္၊ ၾကက္သြန္နီ၊ျဖဴ စသည့္တို႔ကို စိုက္ပ်ဳိးၿပီး ၿခံထြက္ဟင္းသီးဟင္းရြက္ကို စားသံုးၾကပါသည္။

ပေလာင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ အိမ္တုိင္းတြင္ မရွိမျဖစ္ထားေလ့ရွိေသာ မုန္ညင္းကို မုန္ညင္းခ်ဥ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ မုန္ညင္းေျခာက္မ်ား လုပ္ထားျခင္း၊ ေညာင္ခ်ဥ္ရြက္ကို ေညာင္ခ်ဥ္ေျခာက္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားျခင္း၊ ပဲပုတ္ကို ပဲပုတ္အေျခာက္၊ ပဲပုတ္ အခ်ပ္မ်ား ျပဳလုပ္ထားျခင္း၊  မွ်စ္ကိုလည္း မွ်စ္ခ်ဥ္၊ မွ်စ္ခ်ဥ္ေျခာက္၊ မွ်စ္ေျခာက္မ်ား ျပဳလုပ္ၾကပါသည္။ ပေလာင္ရိုးရာတြင္ “ ပေလာင္ မွ်စ္ခ်ဥ္” မွာ နာမည္ႀကီးလွပါ သည္။ အိမ္တိုင္းတြင္ မွ်စ္ခ်ဥ္ထားေလ့ရွိၿပီး မွ်စ္ခ်ဥ္မရွိေသာအိမ္သည္ လူပ်င္း အိမ္ဟု သတ္မွတ္ေလ့ရွိပါသည္။ မွ်စ္ခ်ဥ္ကို စဥ့္အိုးႀကီး တစ္အိုးမွ သံုးအိုးအထိ ထားေလ့ရွိပါသည္။ မုန္ညင္းခ်ဥ္ကိုလည္း ထိုနည္းတူစြာ ႏွစ္နဲ႔ခ်ီ စားသံုးရန္အတြက္ လုပ္ထားၾကပါသည္။

တျခားလိုအပ္ေသာ ဆား၊ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔၊ ငရုတ္သီးေျခာက္၊ ငါးေျခာက္၊ ကုလားပဲႏွင့္ တျခားေသာ ဟင္းေျခာက္မ်ားကို တႏွစ္လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္ သံုးႀကိမ္ေလာက္ျဖင့္ ေစ်းဝယ္ ထြက္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ၿမိဳ႔ႏွင့္နီးေသာသူသည္ တပတ္တႀကိမ္ ေစ်းဝယ္ ထြက္ၾကပါသည္။ 

မုန္ညင္းကို နည္းငါးမ်ဳိးႏွင့္ လုပ္စားႏုိင္
၁)    မုန္ညင္းခ်ဥ္
၂)    စြန္ထန္ေျခာက္
၃)    မုန္ညင္းပုတ္ေျခာက္
၄)    မုန္ညင္းေစာ၊ မွ်စ္ခ်ဥ္ခ်က္ႏွင့္ အျခား
၅)    မုန္ညင္းေျခာက္

၁) မုန္ညင္းခ်ဥ္
မုန္ညင္းခ်ဥ္ကို ပံုစံုအမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ လုပ္စား ေလ့ရွိပါသည္။ ေရတို၊ ေရရွည္စားႏုိင္အတြက္ လည္း ခြဲျခားထားပါသည္။

၁-က) ေရတို မုန္ညင္းခ်ဥ္ဆိုသည္မွာ မုန္ညင္းကို ေနပူမလွန္းခင္ အရြက္ကို ေသးေအာင္ စိတ္ထားရပါသည္။ ေနပူထဲတြင္ တရက္ျဖင့္ လွန္းထားရပါသည္။ ေနပူလွန္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ေရႏွင့္ေျပာင္ေအာင္ေဆးေၾကာေပးရပါသည္။ ေရေဆးၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဇလံုတလံုးႏွင့္ထည့္ပါ။ ေဆးထားေသာ မုန္ညင္းကို ဆားႏွင့္  ငရုပ္သီးမႈန္႔တို႔ ထည့္ထားၿပီး ေကာ္ပံုး (သို႔) စဥ္႔အိုး (သို႔) ဝါးဗူး သန္႔သန္႔ထဲသို႔ သိပ္ထည့္ထားပါ။ မုန္ညင္းခ်ဥ္ကို အနံ႔ေမႊးလိုလွ်င္ (၁) ဂ်ဴးျမစ္၊ (၂) နံနံေစ့၊ (၃) စမုန္းစပါးေစ့၊ (၄) (တရုတ္ဘာသာ)ေရွာင္ေကာ္၊ ပါေကာ္၊ (၅) မွည့္ခါးသီးတို႔ကို ထည့္ေပးပါ။ မုန္ညင္းကို အျမန္ဆံုးခ်ဥ္လိုလွ်င္ ေအးေသာထမင္း(သို႔) ထမင္းရည္ေအးကို ေလာင္းထည့္ပါ။ ၿပီးလွ်င္ ေရက်က္ေအး နည္းနည္းေလာင္း ထည့္ပါ။ ၂ရက္မွ ၃ ရက္အထိ သိမ့္ထားၿပီး ေကာင္းေသာ မုန္ညင္းခ်ဥ္ ျဖစ္လာမည္။

၁-ခ) ေရရွည္မုန္ညင္းခ်ဥ္ဆုိသည္မွာ အပြင့္မပါေသာ မုန္ညင္း ခူးလာၿပီး မုန္ညင္းအကိုင္းႏွင့္ မုန္ညင္းရြက္ကို သတ္သတ္ဆီ ခြဲလွီးထားပါ။ မုန္ညင္းရိုးကို တလက္မခန္႔ လွီးထားေပးပါ။ မုန္ညင္း ရြက္ကို အနည္းအက်ဥ္းသာ ထည့္ရမည္။ အရြက္ကို မ်ားမ်ားထည့္လွ်င္ ၾကာရွည္ မခံပါ။  မုန္ညင္းရိုးကို ၫိႈးႏြမ္းေအာင္ ႏွစ္ ရက္ခန္႔ ေနပူလွန္းထားရမည္။ ေနပူလွန္း ၿပီးေနာက္ပိုင္း ေရႏွင့္ေျပာင္ေအာင္ ေဆး ေၾကာေပးရပါသည္။ ေရေဆးၿပီးေနာက္ ပိုင္းတြင္ ဇလံုတလံုးႏွင့္ ထည့္ပါ။ ေဆးထား ေသာ မုန္ညင္းကို ဆား၊ အေရာင္ပါေသာ ငရုပ္သီးမႈန္႔တို႔ ထည့္ထားၿပီး ေကာ္ပံုး (သို႔) စဥ္႔အိုးသန္႔သန္႔ထဲသို႔ သိပ္ထည့္ထားပါ။ အဖံုးကိုလည္း ေလလံုေအာင္ ပိတ္ထားရ ပါသည္။ မုန္ညင္းခ်ဥ္ထဲတြင္ ဂ်ဴးျမစ္၊ နံနံေစ့၊ စမုန္းစပါးေစ့၊ (တရုတ္ဘာသာ) ေရွာင္ေကာ္၊ ပါေကာ္၊ အရက္ႏွင့္ ႀကံ သကာရည္တို႔ကို ထည့္ေပးပါ။ ေရွရွည္မုန္ ညင္းခ်ဥ္ကို ထမင္း(သို႔)အရည္ လံုးဝ မထည့္ရပါ။ တစ္လလံုး ထားထား၊ တစ္ႏွစ္ လံုး ထားထား ထားႏုိင္ပါသည္။ မုန္လာဥျဖဴကိုလည္း ဤနည္းျဖင့္ ျပဳလုပ္ စားေသာက္ႏုိင္ပါသည္။

ေရတို မုန္ညင္းခ်ဥ္ သုတ္ပံုသုတ္နည္း- မုန္ညင္းခ်ဥ္ကို နံနံပင္၊ ၾကက္သြန္နီ၊ ငရုပ္သီးစိမ္းပါးပါးလွီး၊ ဆား၊ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔ ႏွင့္ဆီစိမ္းတို႔ကို ထည့္ေပးပါ။ ၿပီးလွ်င္ မုန္ညင္းခ်ဥ္ကို ႏွယ္ လုိက္ပါ။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ မုန္ညင္းခ်ဥ္ ဟင္းသုတ္တပြဲ ေကာင္း ေကာင္းစားႏုိင္ပါသည္။

ေရရွည္မံုညင္းခ်ဥ္ သုတ္ပံုသုတ္နည္း-
ၾကက္သြန္နီႏွင့္ဆီစိမ္းထည့္လွ်င္လည္း လံုေလာက္မည္ ျဖစ္ပါသည္။

သတိထားရမည့္အခ်က္
မုန္ညင္းခ်ဥ္အတြက္ အသံုးျပဳမည့္ ဇလံု ႏွင့္ ေကာ္ပံုး (သို႔) စဥ့္အိုးတို႔ကို ဆီမေပေအာင္ သတိထားရမည္။ မံုညင္းခ်ဥ္ကို အခ်ဥ္သိပ္သည့္အခ်ိန္တြင္လည္း လက္ကို ဆီမေပေအာင္ ထပ္မံသတိထားပါမည္။ သို႔ေသာ္ မုန္ညင္းခ်ဥ္ ယူထားသည့္ အခ်ိန္တြင္ သန္႔ရွင္းေသာလက္၊ သန္႔ရွင္းေသာ ဇြန္းတို႔ အသံုးျပဳေပးရမည္။ အဖံုးကို လံုၿခံဳစြာ ေလမဝင္ေအာင္ သတိ ထားပိတ္ေပးပါ။ မုန္ညင္းစဥ့္အိုး၏ ေဘးပတ္ပတ္လည္ကို ညီညာေအာင္ သိပ္ထားေပးရမည္။ မညီညာလွ်င္လည္း မုန္ညင္းပ်က္တတ္ပါသည္။

၂) မုန္ညင္းခ်ဥ္ေျခာက္
မုန္ညင္းခ်ဥ္ေျခာက္ျပဳလုပ္လိုလွ်င္ ေရတိုမုန္ညင္းခ်ဥ္ ျပဳလုပ္သည့္ နည္းအတုိင္း ျပဳလုပ္ရမည္။ သို႔ေသာ္ မုန္ညင္း ခ်ဥ္ေျခာက္ကို  အေမႊးနံ႔သာ အနည္းအက်ဥ္းသာထည့္ ထားပါသည္။ ဂ်ဴးျမစ္လံုးဝ မထည့္ေပ။  ဆားႏွင့္ ငရုပ္သီးမႈန္႔ ကို ပံုမွန္ထည့္ရမည္။ မုန္ညင္းကို ေအးေသာထမင္း (သို႔) ထမင္းရည္ေအးကို ေလာင္းထည့္ပါ။ တခ်ဳိ႔တတ္ႏုိင္လွ်င္ ေကာက္ညင္း ထမင္းရည္ႏွင့္ ထည့္ေပးရပါသည္။ ေကာက္ ၫွင္းရည္ထည့္လွ်င္ မုန္ညင္း ခ်ဥ္ေျခာက္ အေရာင္ကို လွေစသလို ကပ္စီးကပ္စီး လည္း ျဖစ္ေစပါသည္။ ထို႔ေနာက္ ေရက်က္ေအး (သုိ႔) ေရေအးကို မ်ားမ်ား ထည့္ထားေပးပါ။  မုန္ညင္းကို အနည္းဆံုး ၅ရက္ သိပ္ထား ရမည္။  ခ်ဥ္စုတ္လွ်င္ ေနပူ ထဲလွန္းထားပါ။ နည္းနည္း ေျခာက္လာလွ်င္ အပိုထား ေသာ မုန္ညင္းခ်ဥ္ေရကိုႀကိဳၿပီးလွ်င္ လွန္းထားေသာ မုန္ညင္းခ်ဥ္ကို ထည့္လိုက္ပါ။ ၅မိနစ္ေလာက္ မီးဖိုးေပၚသို႔ သယ္ၿပီးလွ်င္ ေနပူထဲျပန္လွန္းေပးပါ။ ၃ႀကိမ္ေလာက္ မုန္ညင္းခ်ဥ္ေရႏွင့္ ႀကိဳထားပါ။ ၃ႀကိမ္ေလာက္ ျပဳလုပ္ၿပီးလွ်င္ ေနပူထဲတြင္ ေျခာက္ေနေအာင္လွန္းေပးပါ။ ေျခာက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ မုန္ညင္းခ်ဥ္ေျခာက္ကို ျပန္ေပါင္းေပးပါ။ ေပါင္းၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ပံုးထဲ (သို႔) ပလစ္စတစ္အိတ္ထဲတြင္ လံုေအာင္ထားေပးပါ။ ေပါင္းအိုးႏွင့္ေပါင္းထားျခင္းႏွင့္ မုန္ညင္းအနံ႔ကို ေမႊးေအာင္ ဖန္တီးျခင္းတမ်ဳိးျဖစ္ၿပီး ေကာင္းေသာ မုန္းညင္းခ်ဥ္ေျခာက္ကို စားလိုလွ်င္ ဤနည္းသာ အသံုးျပဳ၍ စားသံုးႏုိင္ပါသည္။

စြန္ထန္ကိုလည္း ဤနည္းျဖင့္ အသံုးျပဳ၍ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ စြန္ထန္ကို မုန္ညင္းအရြက္ႏွင့္ အသံုးမျပဳဘဲ မုန္လာဥ ရြက္ႏွင့္ အသံုးျပဳၿပီး ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါသည္။

ခ်က္ပံုခ်က္နည္း
ဟင္းေရလုပ္စားလွ်င္ မုန္ညင္းခ်ဥ္ေျခာက္၊ နံနံပင္၊ ကုလားနံနံ၊ ဂ်င္း၊ စပါးလင္၊ ၾကက္သြန္နီ၊ ျဖဴ၊ ဆားႏွင့္ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔တို႔ကို ထည့္ေပးပါ။ ငရုပ္သီးႀကိဳက္လွ်င္ ငရုပ္သီးစိမ္းကို ထည့္ၿပီး ေရေႏြးပူပူႏွင့္ ေလာင္းထည့္လိုက္ၿပီး ေကာင္းေသာဟင္းခ်ဳိ တစ္ခြက္ ေသာက္ႏုိင္ပါတယ္။

၃) မုန္ညင္းေျခာက္ပုတ္
မုန္ညင္းေျခာက္ပုတ္ဆုိသည္မွာ ဝါေသာမုန္ညင္းရြက္ကို ခူးရပါသည္။ ဝါေသာ မုန္ညင္းရြက္ကို ေနပူထဲ တုိက္ရိုက္မလွန္းဘဲ ေနရိပ္သည့္ေနရာတြင္သာ ၂ရက္မွ ၃ရက္အထိ ထားေပးရပါသည္။ ထို႔ေနာက္ မုန္ညင္းရြက္ကို ပါးပါးေလးႏွင့္လွီးထားေပးပါ။ လွီးၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ေရကို ေျပာင္ေအာင္ေဆးပါ။ ေဆးၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ညက္ညက္ကေလးျဖစ္ေအာင္ ေထာင္းေပးပါ။ ေထာင္းၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ အရည္ကို ၫွစ္ေပးရမည္။ ၿပီးလွ်င္ ဆားႏွင့္ႏွယ္ေပးပါ။ ၿပီးလွ်င္ ပလိုင္း၊ ပံုး၊ ဝါးပင္အစရွိသည္တို႔ကို သိပ္ထည့္လိုက္ပါသည္။ တခ်ဳိ႔လွ်င္ အရည္ကို ေအာက္က်ေအာင္ ပလုိင္း၊ ပံုး၊ ဝါး၏ ေအာက္ဆစ္ကို ေဖာက္ထားေပးရသည္။ တခ်ဳိ႔ဆိုလွ်င္ မျပဳလုပ္ေပ။  တစ္ပတ္မွ ၁ဝရက္အထိ ထားေပးရမည္။ မ်ားမ်ားျပဳလုပ္လွ်င္ ၾကာၾကာထားေပးရမည္။ အနံ႔ထြက္လာလွ်င္ ေနပူထဲသို႔ လွန္းေပးရမည္။ ေျခာက္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပန္ေပါင္းေပးပါ။ ေပါင္းၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ပံုးထဲ(သို႔) ပလတ္စတစ္အိတ္ထဲတြင္ လံုေအာင္ထားေပးပါ။ ေပါင္းအိုးႏွင့္ေပါင္းထားျခင္းႏွင့္ မုန္ညင္းပုတ္ကို ေမႊးေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖစ္သည့္အတြက္ ေကာင္းေသာ မုန္းညင္းခ်ဥ္ေျခာက္ကိုစားလိုလွ်င္ ဤနည္းသာအသံုးျပဳ၍ စားသံုးႏုိင္ပါသည္။

ခ်က္ပံုခ်က္နည္း
၁) မုန္ညင္းပုတ္ကို ၁ဝရက္ေလာက္ သိပ္ ထားၿပီး ေနပူမလွန္းခင္တြင္လည္း သုတ္စား ႏုိင္ပါသည္။ နံနံပင္၊ ကုလားနံနံ၊ ဂ်င္း၊ ဂ်ဴးျမစ္  ၾကက္သြန္နီ၊ ျဖဴ၊ ငရုပ္သီးစိမ္း ပါးပါးလွီး၊ ဆား၊ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔ႏွင့္ ဆီစိမ္းတို႔ကိုထည့္ေပးပါ။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ ဟင္းသုတ္တစ္ပြဲ ေကာင္း ေကာင္းေလးစားလို႔ရပါၿပီ။

၂) မုန္ညင္းပုတ္ကို အေျခာက္သုတ္ မုန္ညင္းပုတ္ကို ပထမဦးဆံုး ေလွာ္လိုက္ပါ။ တူးေအာင္ေတာ့ မေလွာ္နဲ႔ေနာ္။ ၿပီးေတာ့ နံနံပင္၊ ကုလားနံနံ၊ ေရွာက္ရြက္၊ ဂ်င္း၊  စပါးလင္၊ ၾကက္သြန္နီ၊ ျဖဴ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီး မီးဖုတ္၊ ငရုပ္သီးစိမ္းပါးပါးလွီး၊ ဆား၊ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔ႏွင့္ ဆီစိမ္းတို႔ကို ထည့္ေပးပါ။ ဂ်ဴးျမစ္ရွိရင္ ဂ်ဴးျမစ္လည္း ထည့္လိုက္ၿပီး သုတ္လိုက္ပါ။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ ဟင္းသုတ္တပြဲ ေကာင္းေကာင္းေလး စားလို႔ရပါၿပီ။

၃) ဟင္းေရလုပ္စားလွ်င္ မုန္ညင္းပုတ္ကို အေျခာက္သုတ္ မုန္ညင္းပုတ္ကို ပထမဦးဆံုး ေလွာ္လိုက္ပါ။ နံနံပင္၊ ကုလားနံနံ၊ ေရွာက္ရြက္၊ ဂ်င္း၊  စပါးလင္၊ ၾကက္သြန္နီ၊ ျဖဴ၊ ဆားႏွင့္ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔တို႔ကို ထည့္ေပးပါ။ ၿပီးေတာ့ ေရေႏြးပူပူႏွင့္ ေလာင္းထည့္ လိုက္ၿပီး ေကာင္းေသာ ဟင္းခ်ဳိေသာက္တခြက္ ေသာက္ႏုိင္ပါတယ္။

၄) မုန္ညင္းေစာကို မွ်စ္ခ်ဥ္ႏွင့္ခ်က္ျခင္း (သို႔) အျခားခ်က္နည္းမ်ား
မုန္ညင္းႏုႏုေလး (သို႔) အပြင့္ရွိေသာ မုန္ညင္းကို ခူးလာၿပီး ေနပူထဲတြင္ ၫိႈးႏြံေအာင္ လွန္းထားေပးပါ။ တိုတိုစားလွ်င္ တိုတိုေလးႏွင့္ လွီးထားေပးပါ။  ၿပီးလွ်င္ မုန္ညင္းကို ေရေဆးေပးပါ။ မုန္ညင္းထဲတြင္ အခ်ဥ္တမ်ဳိးထည့္ေပးရမည္။ မက်ည္း ခ်ဥ္ေျခာက္၊ ခ်ဥ္ေစာ္ကားသီး၊ မေခါက္သီးေျခာက္၊ မွ်စ္ခ်ဥ္၊ ခ်ဥ္ေပါင္ေျခာက္အစရွိသည့္တို႔ကို တမ်ဳိးမ်ဳိးထည့္ေပးရမည္။ အခ်ဳိႀကိဳက္ေသာသူမ်ားကို ႀကံသကာ (သို႔) ထန္းလ်က္ခဲထည့္ေပးပါ။ အမ်ားႀကီးမထည့္ပါႏွင့္ အခ်ဥ္ႏွင့္အခ်ဳိလုိက္ ေအာင္ ထည့္လုိက္ပါ။ ဆား၊ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔ႏွင့္ ဆီတို႔ ထည့္ထားပါ။ ဆီမႀကိဳက္ေသာ သူမ်ားအတြက္ ဆီမထည့္လွ်င္လည္း ခ်က္ျပဳတ္ ႏိုင္ပါသည္။ လိုအပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားထည့္ၿပီးလွ်င္ မီးေပၚတြင္ သယ္ထားလိုက္ပါ။ ေရ ၂ ႀကိမ္မွ ၃ ႀကိမ္ခန္းေအာင္ ခ်က္ရမည္။ မုန္ညင္းအေရႏွင့္စားလိုလွ်င္ ေရအနည္းငယ္က်န္ေအာင္ ခ်န္ထားေပးပါ။ ေရမႀကိဳက္လိုလွ်င္ ေျခာက္ေအာင္လည္း ထားႏုိင္ပါသည္။ ဝက္ရိုးႏွင့္ ခ်က္လိုလွ်င္ ခ်က္ႏိုင္ပါသည္။ ေကာင္းေသာ မုန္ညင္းေစာကို စားလွ်င္ အခ်ိန္၊ ဂတ္ဖိုး၊ မီးေသြးဖိုး အမ်ားႀကီး ေပးရပါသည္။ ဤနည္းမ်ား အသံုးျပဳၿပီးခ်က္စားလွ်င္ ပေလာင္လူမ်ဳိးအေခၚအေဝၚ မုန္ညင္းေစာ တခြက္စား ႏုိင္ပါသည္။

မွ်စ္ခ်ဥ္ႏွင့္ခ်က္လိုလွ်င္ ေရ ၂ ႀကိမ္မွ ၃ ႀကိမ္အထိ ခန္႔စရာ မလိုဘဲ မွ်စ္ခ်ဥ္ကို အရင္ဦးဆံုးသယ္ထားပါ။ မွ်စ္ခ်ဥ္စိမ္း အနံ႔ေပ်ာက္လွ်င္ မုန္ညင္းကို ထည့္လိုက္ပါ။ မိနစ္ ၂ဝ နာရီဝက္ေလာက္ သယ္ထားလွ်င္ လံုေလာက္ပါသည္။ ဒါလည္း မုန္ညင္းမွ်စ္ခ်ဥ္ခ်က္ဟု ေခၚပါသည္။ တခ်ဳိ႔သူမ်ားက စားခါနီးတြင္ ငရုပ္သီးစိမ္း၊ နံနံပင္နဲ႔ ၾကက္သြန္ျဖဴ ပါးပါးလွီးၿပီး ထည့္လိုက္ရင္ ပိုၿပီး အရသာကို ထူးဆန္းစြာေတြ႔ရမည္။

သခြါးသီး၊ ေဂၚရခါးသီး၊ ဖရံုသီးႏုႏု၊ ပဲသီး၊ ပဲေတာင့္ရွည္၊ ပဲလင္း ေ¹မသီး၊ ရံုးပတီသီးႏွင့္ အစရွိသည့္တုိ႔ကိုေရာေႏွာၿပီး ဒီနည္းနဲ့ ဟင္းေစာတစ္ပြဲ ခ်က္စားႏုိင္ပါသည္။

၅) မုန္ညင္းေျခာက္
မုန္ညင္းေျခာက္ျပဳလုပ္သည့္အခါတြင္ အလြယ္ဆံုးေသာ နည္းလမ္းျဖစ္ပါသည္။ မုန္းညင္းအပင္ႀကီးႏွင့္ အပြင့္ျဖစ္လာ လွ်င္ မုန္ညင္းပင္၏ အလယ္ဗဟုိကို ဓါးႏွင့္ျဖတ္လိုက္ပါ။ ဖ်က္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္း အိုးႀကီးထဲတြင္ ေရကိုဆူပြက္ေအာင္ ခ်က္ထားၿပီး မုန္ညင္းကို ျပဳတ္လုိက္ပါ။ က်က္ေအာင္ ျပဳတ္ရံု ေလာက္ႏွင့္ ျပဳတ္လိုက္ပါ။ ျပဳတ္ၿပီးလွ်င္ ေနပူဒဏ္မခံရေသာ ေနရာတြင္ ႀကိဳးတန္းႏွင့္ ခ်ိတ္ထားလိုက္ပါ။ ေျခာက္ၿပီးလွ်င္ ေပါင္းထားလုိက္ပါ။ ဒါဆိုလွ်င္ စိမ္းလန္းေသာ အေရာင္ရရွိၿပီး ေမႊးႀကိဳင္ေသာ အနံ႔အရသာကို ထိေတြ႔လာႏုိင္မည္။ ဤမုန္ညင္းေျခာက္ကို ပေလာင္လူမ်ဳိးတို႔ ေရႊဖီခ်ိန္တြင္ စားရန္အတြက္ ျပဳလုပ္ထားပါသည္။ ေရႊဖီခ်ိန္ေရာက္ရင္ ၿခံထဲတြင္ ဘာမွ စိုက္ပ်ဳိးေလ့မရွိဘဲ ဤအခ်ိန္တြင္ လက္ဖက္ကိုခူးရန္ ဦးစားေပးေသာအခ်ိန္ျဖစ္ပါသည္။ ခ်က္စားလိုလွ်င္ မုန္ညင္းေစာပံုစံႏွင့္ ထပ္တူထပ္မွ် ခ်က္စား ႏုိင္ပါသည္။

မုန္ညင္းရြက္ ျပဳလုပ္သည့္နည္းလမ္းလည္းသိ၊ ခ်က္စားလိုလွ်င္ နည္းလမ္းလည္းသိၿပီးေနာက္ပိုင္း ခ်က္စားႏုိင္သည္။ မခ်က္ဘဲ မေနႏုိင္နဲ႔။ ပေလာင္(တအာင္း)ဟင္းကို တခါစားလွ်င္ အၿမဲတမ္း စားခ်င္ေအာင္ စြဲေဆာင္သြားႏုိင္သည္။

မွ်စ္ခ်က္ပံုခ်က္နည္းမ်ား
ပေလာင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ဟင္းရည္ခ်က္တုိင္း မွ်စ္ခ်ဥ္ကို အသံုးျပဳေလ့ရွိၾကပါသည္။ မွ်စ္ေျခာက္ကေတာ့ ျပဳလုပ္သည့္ နည္းလမ္း လြယ္ကူပါသည္။ မွ်စ္စိမ္းကို ျပဳတ္ၿပီး အေျခာက္ လုပ္ႏုိင္ပါသည္။ မွ်စ္ျပဳတ္ကိုလည္း အသုတ္၊ ေၾကာ္၊ ခ်က္၊ ခ်ဥ္ငံစပ္ခ်က္လည္း ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါသည္။

မွ်စ္ခ်ဥ္ကို ပထမဦးဆံုး မွ်စ္စိမ္းကို ပါးပါးလွီးထားၿပီး မုန္ညင္း ခ်ဥ္ျပဳလုပ္သလို သန္႔ရွင္းေသာ စဥ့္အိုးႏွင့္ သိပ့္ထားရပါသည္။ တစ္လမွ ႏွစ္လအထိ သိမ့္ထားရပါသည္။ တခါတေလ ႏွစ္လ သိမ့္ထားသည့္တုိင္ေအာင္ မွ်စ္စိမ္းအနံ႔က မေပ်ာက္ေပ။ မွ်စ္စိမ္းအနံ႔မေပ်ာက္မခ်င္း လံုးဝစားလို႔မရေပ။ မွ်စ္ခ်ဥ္ျပဳလုပ္သည့္အခါတြင္ လက္ေရြးပါသည္။ တခ်ဳိ႔ေသာလက္သည္ မွ်စ္ခ်ဥ္ျပဳလုပ္ျခင္းမရေပ။ မွ်စ္စိမ္းခ်က္ျပဳတ္သည့္အခါတြင္ လက္မခ်ဳိလွ်င္ မွ်စ္စိမ္းက အလိုလိုေနရင္ ခါးသြားပါသည္။

မွ်စ္ခ်ဥ္သုတ္ ကိုစားလိုလွ်င္ မွ်စ္ခ်ဥ္ကို စႏြင္းမႈန္႔ႏွင့္ တစ္ နာရီမွ ႏွစ္နာရီအထိ ျပဳတ္ရပါသည္။ ျပဳတ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ အရည္ကို ေျခာက္ေနေအာင္ၫွစ္ထုတ္ရပါသည္။  ထို႔ျပင္ အေရာင္ပါေသာ ငရုပ္သီးမႈန္႔၊ ၾကက္သြန္ျဖဴကို မႈန္႔ေအာင္ေထာင္း၊ ပုဇြန္ေျခာက္ကို ေရေဆး၊ ဆား၊ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔ႏွင့္ ေရၫွစ္ထားေသာ မွ်စ္ခ်ဥ္၏ အလယ္ဗဟုိတြင္ ထည့္ထားၿပီး ဆီပူပူ သယ္ထား၍ ထည့္ထားေသာ တန္ဆာပလာ၏ အလယ္တြင္ ေလာင္းထည့္လိုက္ပါ။ ၿပီးလွ်င္ အားရပါးရ ေရာႏွယ္လုိက္ပါ။ အရမ္းေကာင္းေသာ မွ်စ္ခ်ဥ္သုတ္ကို စားႏုိင္ပါသည္။ တခါစားလွ်င္ ေနာက္ထပ္တခါထပ္စားဖို႔ ပါးစပ္အရသာေတြ႔သြားႏုိင္ပါသည္။ ပေလာင္ေဒသရွိ နမ့္ဆန္ၿမိဳ႔နယ္တြင္ အရမ္းနာမည္ႀကီးေသာ မွ်စ္ခ်ဥ္သုတ္ျဖစ္ပါသည္။

ပဲပုတ္ခ်က္နည္း
ရွမ္းပဲပုတ္လို႔ တင္စားၾကေပမယ့္ ပေလာင္လူမ်ဳိးမ်ားလည္း ပဲပုတ္ကို စြဲစြဲလမ္းလမ္း စားသံုး ေလ့ရွိၾကပါသည္။ ပဲပုတ္ကို တႏွစ္အတြက္ မိသားစုေပၚမူတည္ၿပီး ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါသည္။ တပံုး၊ ၂ ျပည္မွ ၃ ျပည္အထိ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိပါသည္။ ပဲပုတ္ကို ပထမဦးဆံုး ေက်ာက္သလဲ အမိႈက္ကို ေျပာင္ေအာင္ေရြးၿပီး ေရနဲ႔ေဆးေၾကာေပးရမည္။ အိုးႀကီးႀကီးႏွင့္ တေနကုန္ႏူးေနေအာင္ သယ္ထားရမည္။ က်က္ၿပီးလွ်င္ ပဲပုတ္ကို ပလိုင္း (သို႔) ဝါးႏွင့္ယက္ထားေသာ ပံုးပံုစံႏွင့္သိပ္ ထားပါ။ ပလိုင္း၏ အထဲေဘးပတ္ပတ္လည္တြင္ ေကာက္ရိုးကို ထည့္ေပးၿပီး မီးဖိုနားတြင္ ၄-၅ရက္ ထားေပးရမည္။ ၄-၅ရက္ ခန္႔ၾကာေသာအခါ ပဲပုတ္အေစ့သည္ ခြၽဲရည္ႏွင့္တူေသာ အရည္တမ်ဳိးေတြ႔ရမည္။ ဤသို႔ျဖစ္လွ်င္ အဆင့္သင့္စားလို႔ရမည္။

သုတ္စားသည့္အခါတြင္ ဂ်င္းကိုပါးပါးလွီး၊ ၾကက္သြန္နီ၊ ျဖဴ၊ ငရုပ္သီးစိမ္း၊ နံနံပင္၊ ကုလားနံနံႏွင့္ ဆီစိမ္းတို႔ကိုထည့္ၿပီး သုတ္စားႏုိင္သလို ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ နီ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီးစိမ္းတို႔ႏွင့္ ေရာေႏွာေၾကာ္ခ်က္ စားႏုိင္ပါသည္။

ပဲပုတ္ႏွပ္စားလိုလွ်င္ ၾကက္သြန္ျဖဴေထာင္း၊ ဂ်င္းေထာင္း၊ ငရုပ္သီးမႈန္႔ႏွင့္ အရက္နည္းနည္းထည့္၍ ေရာသုတ္လုိက္ပါ။ ၿပီးလွ်င္ တပတ္မွ ၁ဝရက္ခန္႔ၾကာေသာအခါ  ေမႊးႀကိဳင္ေသာ အနံ႔ထြက္လာလွ်င္ သုတ္စား၊ ေၾကာ္စားႏုိင္ပါ ေသးသည္။

ျပဳတ္ထားေသာ ပဲပုတ္ကို ၫွပ္ေအာင္ေထာင္းၿပီး ၾကက္သြန္ျဖဴေထာင္း၊ ဂ်င္းေထာင္း၊ ငရုပ္သီးမႈန္႔တို႔ကို ေရာထည့္ၿပီး ေမႊလိုက္ပါ။ တခ်ဳိ႔ပဲပုတ္ျပားတြင္ မႈန္႔ေအာင္လည္း ေထာင္းေပးရပါမည္။ ၿပီးလွ်င္ အဖံုးတခုခု (သို႔)ပ်ဥ္ျပားကို ေလးေထာင့္ဒီဇိုင္းျပဳလုပ္ၿပီး ပဲပုတ္ခ်ပ္လည္း ျပဳလုပ္ႏုိင္ပါသည္။ ေျခာက္ေအာင္ေနပူထဲ လွန္းထားေပးပါ။ ဤပဲပုတ္ေျခာက္ကို ေၾကာ္ ေလွာ္၍ စားႏုိင္သလို ဘလေခ်ာင္လည္း ေၾကာ္ေလွာ္စားႏုိင္ပါသည္။ ပဲပုတ္ကို ဟင္းရည္ခ်က္သည့္ေနရာ၊ ငရုပ္သီးေထာင္းႏွင့္ အျခားေသာ အေထာင္းမ်ား ျပဳလုပ္စားသည့္အခါတြင္လည္း ထည့္စားႏိုင္ပါသည္။

လက္ဖက္သုတ္၊ လက္ဖက္ေျခာက္
ပေလာင္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ အဓိကပင္မအသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမွာ  လက္ဖက္ျဖစ္သလို လက္ဖက္ကိုလည္း စြဲစြဲလမ္းလမ္းႏွင့္ စားသံုးေလ့ရွိပါသည္။ လက္ဖက္သုတ္သည့္အခါတြင္ ဆီ၊ ပဲျခမ္းေလွာ္၊ ငရုပ္သီးစိမ္း၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီး၊ သံပုရားရည္၊ ဆား၊ ဟင္းခ်ဳိမႈန္႔ျဖစ္ပါသည္။ အဓိက ဆီႏွင့္ ပဲျခမ္းေလွာ္မ်ားကို မဝယ္ ႏုိင္ၾကေပ။ သို႔ေသာ္ တခါတေလ အဆင္ေျပေသာအခ်ိန္တြင္လည္း သုတ္စားေလ့ရွိပါသည္။

မိမိအိမ္တြင္ ေရာက္လာေသာဧည့္သည္မ်ားကို လက္ဖက္သုတ္ႏွင့္ ဧည့္ခံေလ့ မရွိပါ။ သို႔ေသာ္ လက္ဖက္ သုတ္ကုိ ပြဲႀကီးပြဲေကာင္း၊ ရက္ႀကီးရက္ျမတ္၊ မဂၤလာေဆာင္သည့္အခ်ိန္တြင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဧည့္သည္မ်ားကို သုတ္ေကြၽးေလ့ရွိပါသည္။ ပဲျခမ္းေလွာ္ႏွင့္ ဆီမပါေသာ လက္ဖက္ခ်ဥ္ကို စားသံုးေလ့ရွိ ပါသည္။

လက္ဖက္ေျခာက္ကို ပြဲႀကီး ပြဲေကာင္း၊ ရက္ေကာင္း ရက္ျမတ္၊ မဂၤလာေဆာင္ သည့္အခ်ိန္ မဟုတ္ေသာ္ လည္း အိမ္တုိင္းတြင္ လက္ဖက္ေရၾကမ္းကို မွီဝယ္ ေသာက္သံုးေလ့ရွိပါသည္။ လာေရာက္ေသာ ဧည့္သည္ မ်ားကိုလည္း လက္ဖက္ေရ ၾကမ္းႏွင့္ ဧည့္ခံေလ့ရွိ ၾက ပါသည္။

ေရႊဖီခ်ိန္ ဦးဦးဖ်ားဖ်ား ထြက္ ရွိေသာ လက္ဖက္ေျခာက္ကိုလည္း ရြာတြင္း ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားကို ပထမဦးဆံုး သြားေရာက္ လွဴဒါန္းေလ့ရွိပါသည္။

ထို႔ျပင္မဂၤလာေဆာင္သည့္အခ်ိန္တြင္ လက္ဖက္တရုိး၊ ကြမ္းတယာႏွင့္ ေကြၽးေမြးဧည့္ခံလွ်င္ ဇနီး ေမာင္ႏွံအထ ေျမာက္ေၾကာင္း၊ ေရွ႔ထံုးစဥ္လာမႈမ်ားသည္ အလွဴမဂၤလာထိမ္းျမားမဂၤလာမ်ားကိုလည္း လက္ဖက္ထုပ္ႏွင့္ ဖိတ္ၾကားေလ့ရွိပါသည္။ ၄င္းအျပင္ ဘာသာေရး၊ သာသနာေရး၊ သက္ႀကီးပူေဇာ္ပြဲ၊ နတ္ပူေဇာ္ပြဲ၊ လက္ထပ္ မဂၤလာပြဲတုိ႔တြင္ လက္ဖက္မပါလွ်င္ ကန္ေတာ့ပြဲမ်ားအရာမေရာက္ အထမေျမာက္ဟု သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾကပါသည္။